ΤΟ ΕΡΓΟ ΟΔΥΣΣΕΑΣ

Το έργο ΟΔΥΣΣΕΑΣ (Ολοκληρωμένο Δίκτυο Σχολικής και Εκπαιδευτικής Αναγέννησης σε Αχαΐα, Θράκη και Αιγαίο) ξεκίνησε στα τέλη του 1996, στα πλαίσια των ευρύτερων στοχεύσεων του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΕΠΘ) για την Εισαγωγή της Πληροφορικής στα Σχολεία. Κύριος φορέας υλοποίησης του έργου είναι το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο- Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΙΤΥ). Συνεργαζόμενοι φορείς στην υλοποίηση του έργου είναι το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (ΠΙ) και το Ινστιτούτο Επεξεργασίας Λόγου (ΙΕΛ, παραρτήματα Ξάνθης και Αθήνας), ενώ το ΥΠΕΠΘ εποπτεύει τη συνολική εξέλιξή του. Η διάρκεια των εργασιών του έργου προβλέπεται να είναι 36 μήνες και η συνολική χρηματοδότησή του ανέρχεται στα 870 εκ. δραχμές.

Το έργο ΟΔΥΣΣΕΑΣ αποτελεί συνέχεια παρόμοιων προσπαθειών στο πρόσφατο παρελθόν (δίκτυα “Ακριτικός Τηλέμαχος” και “Πιλοτικό Δίκτυο Σχολείων Νομού Αχαΐας”) και οφείλει να αξιοποιήσει με κριτικό τρόπο τα συμπεράσματα (θετικά και αρνητικά) από την ανάπτυξη και λειτουργία των δικτύων αυτών.

Σκοπός του έργου είναι, σε γενικές γραμμές, ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η πιλοτική λειτουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου σχολείων αποτελούμενου από 60 περίπου σχολικά εργαστήρια -που πιθανόν θα χρησιμοποιούνται από περισσότερες σχολικές μονάδες- στις περιοχές Αχαΐας, Θράκης και τμήματος των Αιγαιοπελαγίτικων νησιών με ενσωμάτωση και χρήση δικτυακών τεχνολογιών (τοπικά και διαδίκτυα/Internet) για την υποστήριξη της διδασκαλίας, την αναβάθμιση του πολιτιστικού επιπέδου των μαθητών και την διοικητική υποστήριξη της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ειδικότερα, στα πλαίσια του έργου προβλέπονται οι ακόλουθες δράσεις:

1. Δημιουργία υποδομής. Θα εξοπλιστούν περί τα 60 σχολικά εργαστήρια με σύγχρονο υπολογιστικό και δικτυακό εξοπλισμό. Ειδικά σχεδιασμένη δικτυακή αρχιτεκτονική θα εξασφαλίσει την απαραίτητη αξιοπιστία με το μικρότερο δυνατό λειτουργικό κόστος. Τα σχολεία θα συνδέονται μεταξύ τους και θα έχουν πρόσβαση σε παγκόσμιες δικτυακές υπηρεσίες και το Internet.
2. Εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και εφαρμογή στα σχολεία. Οι εκπαιδευτικοί θα επιμορφωθούν κεντρικά -αλλά και ενδοσχολικά στα σχολεία εφαρμογής- στη χρήση των νέων τεχνολογιών, ακολουθώντας χρονικά εκτεταμένο πρόγραμμα επιμόρφωσης σύμφωνο με τον βασικό σχεδιασμό εκπαίδευσης εκπαιδευτικών του Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.
3. Ανάπτυξη δικτυακού λογισμικού και υπηρεσιών. Θα αναπτυχθούν εργαλεία και προϊόντα λογισμικού και θα προσαρμοστούν ήδη υπάρχοντα για εκπαιδευτικές χρήσεις του δικτύου, όπως συνεργατική εργασία μεταξύ παιδιών σε απομακρυσμένες μεταξύ τους περιοχές. Επίσης, θα δημιουργηθούν και θα υποστηριχτούν δικτυακές υπηρεσίες για κοινή χρήση απ’όλα τα σχολεία όπως επιλεκτική πρόσβαση σε διεθνείς πηγές εκπαιδευτικού υλικού και αλληλοεπικοινωνίας μεταξύ μαθητών και καθηγητών.
4. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Τα αποτελέσματα κάθε φάσης εφαρμογής θα αξιολογηθούν από παιδαγωγική, τεχνολογική και κοινωνική άποψη, ανατροφοδοτώντας τις εργασίες των επόμενων φάσεων. Στη δράση αυτή θα συμμετέχουν και εξωτερικοί διεθνείς αξιολογητές.

Το έργο είναι πιλοτικό από τεχνολογική, οργανωτική και εκπαιδευτική άποψη, για τους εξής λόγους:

• Οργανωτικά αποτελεί το απαραίτητο ενδιάμεσο βήμα ανάμεσα στο στοιχειώδες δίκτυο λίγων δεκάδων θέσεων εργασίας (συνολικά περί τις 80 σήμερα σε 5 ασύνδετα μεταξύ τους δίκτυα) και των δεκάδων χιλιάδων διασυνδεδεμένων σε ενιαίο δίκτυο, που απαιτούνται για την πλήρη εξάπλωση σε όλη τη βασική εκπαίδευση (περί τις 40.000 θέσεις εργασίας).
• Τεχνολογικά αποτελεί το απαραίτητο ενδιάμεσο βήμα για την απόδειξη της βιωσιμότητας με χαμηλό λειτουργικό κόστος και ικανοποιητική διαθεσιμότητα δικτύων υπολογιστών σε ευρεία κλίμακα σε επίπεδο σχολικής μονάδας (ολόκληρο εργαστήριο και όχι απλώς ένας σταθμός εργασίας) και σε επίπεδο περιφέρειας.
• Ενώ στις προηγμένες χώρες υπάρχουν ανάλογες προσπάθειες σε εξέλιξη, γεγονός που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα του έργου, οι εκπαιδευτικοί στόχοι αλλά και, κυρίως, οι μέθοδοι για την επίτευξή τους, είναι ακόμη υπό συζήτηση διεθνώς, οι δε διαθέσιμες εκπαιδευτικές δικτυακές υπηρεσίες βρίσκονται στα σπάργανα.

Το έργο ΟΔΥΣΣΕΑΣ θα αναπτυχθεί παίρνοντας υπόψη τις ακόλουθες σύγχρονες, βασικές παιδαγωγικές αρχές:

• Διερευνητική μάθηση: το δίκτυο των υπολογιστών χρησιμοποιείται ως μέσο ανακάλυψης και όχι ως αποθήκη γνώσεων προς αποκόμιση. Οι υπολογιστές σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούν τους δασκάλους: οι εκπαιδευτικοί και όχι οι σχεδιαστές του προγράμματος είναι αυτοί που θα εισάγουν τους μαθητές στις νέες τεχνολογίες.
• Συνεργατική μάθηση: Βασική μονάδα παιδαγωγικής αξιοποίησης του συστήματος θα είναι η συνθετική εργασία (project). Χαρακτηριστικά της είναι η συνεργατική προσπάθεια, η ομαδική άμιλλα, ο καταλυτικός ρόλος του δάσκαλου και ο πρωτοβουλιακός ρόλος των μαθητών και η δημιουργική σύνθεση μεθόδων και γνώσεων από πολλά γνωστικά αντικείμενα. Το δίκτυο προσθέτει σε όλα τα παραπάνω τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ ομάδων μαθητών (στο ίδιο ή σε διαφορετικά σχολεία), μεταξύ των εκπαιδευτικών και τη δυνατότητα πρόσβασης σε παλιότερες εργασίες άλλων ομάδων του ίδιου σχολείου, άλλων σχολείων αλλά και άλλων πηγών στο παγκόσμιο διαδίκτυο. Ετσι το δίκτυο αποτελεί μέσο ενδοσχολικής, διασχολικής και παγκόσμιας επικοινωνίας και συνεργασίας.

Χρειάζεται να τονιστεί η ιδιαίτερη σημασία της ανάπτυξης δικτυακού λογισμικού και υπηρεσιών, σαν απαραίτητης προϋπόθεσης για την ουσιαστική παιδαγωγική αξιοποίηση του δικτύου και την ένταξή του στην καθημερινή σχολική ζωή. Πιο συγκεκριμένα, θα αναπτυχθούν:

1) Δικτυακές διερευνήσεις γνωστικών αντικειμένων: Στα πλαίσια του έργου θα σχεδιαστούν αναλυτικά σενάρια διδασκαλίας και θα αναπτυχθεί το δικτυακό λογισμικό για περίπου 15 διερευνήσεις γύρω από τρία γνωστικά αντικείμενα -π.χ. Γεωγραφία, Φυσική, Μαθηματικά- που θα επιλεγούν στην πρώτη φάση του έργου. Κάθε μία διερεύνηση θα περιλαμβάνει: (α) παιδαγωγικά επεξεργασμένο σενάριο (εκπαιδευτικοί στόχοι, αντικείμενο, πλοκή, αλληλεπίδραση), (β) το απαιτούμενο λογισμικό συνοδευόμενο από οδηγίες χρήσης, (γ) οδηγίες για την παιδαγωγική αξιοποίηση του παρεχόμενου υλικού και (δ) λεπτομερώς τεκμηριωμένη αξιολόγηση τόσο σε εργαστηριακό περιβάλλον όσο και με την εφαρμογή στην τάξη από εκπαιδευτικούς και μαθητές.

Η αξιοποίηση του δικτύου αναφέρεται:

• Στην on-line πρόσβαση σε υλικό που είτε ήδη υπάρχει διεθνώς (σε κόμβους που θα επιλεχθούν κατάλληλα), είτε θα παραχθεί στα πλαίσια του έργου και θα φιλοξενηθεί στους τρεις κεντρικούς κόμβους του δικτύου (βλέπε ανάπτυξη και συντήρηση δικτυακών υπηρεσιών παρακάτω).Επιπρόσθετα, οι αντλούμενες από το δίκτυο πληροφορίες θα μπορούσαν να διοχετευτούν σε εργαλεία ανάλυσης όπως π.χ. spreadsheets και graphing-tools για την διεξαγωγή περαιτέρω μελέτης τους.
• Στην πρόσβαση σε υλικό με περιεχόμενο τοπικού ενδιαφέροντος που θα δημιουργηθεί στα πλαίσια του έργου σε κάθε σχολείο από ομάδες παιδιών με κατάλληλα εργαλεία υποστήριξης που θα τους παρασχεθούν για το σκοπό αυτό (βλέπε ανάπτυξη περιβάλλοντος πολιτιστικών διερευνήσεων παρακάτω).
• Στην υποστήριξη συνεργατικής εργασίας μεταξύ ομάδων παιδιών είτε τοπικά, είτε σε απομακρυσμένα σχολεία, μέσω ειδικευμένου λογισμικού (που έχει ήδη σχεδιαστεί και χρησιμοποιείται στα πλαίσια άλλου έργου).

2) Δικτυακό λογισμικό διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας. Το ΙΕΛ θα αναπτύξει εκπαιδευτικό λογισμικό για:

α) τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας (ως μητρικής) σε μαθητές της Α’ Γυμνασίου,

β) την ενισχυτική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας (ως δεύτερης) σε παιδιά επαναπατρισθέντων ομογενών από την πρώην Σοβιετική Ένωση, που φοιτούν στο γυμνάσιο.

Βασικός στόχος της σειράς των μαθημάτων που θα αναπτύξει το ΙΕΛ είναι η διδασκαλία/ μάθηση και η επικοινωνία/ μάθηση μέσω δικτύου, δεδομένου ότι η παιδαγωγική αξιοποίηση του δικτύου στοχεύει στην εκπόνηση συνθετικών εργασιών μέσα από συνεργατική προσπάθεια (ενδοσχολική και διασχολική) και διερευνητική μάθηση.

Το διδακτικό υλικό που θα αναπτυχθεί για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας σε μαθητές της Α’ Γυμνασίου, θα είναι συμβατό με τη σχολική διδακτέα ύλη, όπως αυτή ορίζεται από το αναλυτικό πρόγραμμα του ΥΠ.Ε.Π.Θ. Η παρουσίαση θα γίνεται μέσα από WEB σελίδες, με σύγχρονη τεχνολογία υλοποίησης (συνδυασμό ήχου, εικόνας, κειμένου, καθώς και διαλογική σχέση μαθητή με το σύστημα). Όλο το υλικό θα είναι διαθέσιμο μέσα από το δίκτυο και θα μπορεί επίσης να εκτυπωθεί, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο μαθητή να λύνει τις ασκήσεις του και σε γραπτή μορφή, εφ’ όσον το κρίνει σκόπιμο ο καθηγητής.

Η προσέγγιση θα είναι κειμενοκεντρική. Η παρουσίαση των γλωσσικών φαινομένων θα γίνεται στο Θεωρητικό μέρος. Ο τρόπος παρουσίασης των προς διδασκαλία φαινομένων θα επιτρέπει στο μαθητή να ανακαλύπτει τον κανόνα μετά από αναζήτηση, να πειραματίζεται και να καταλήγει μόνος του στη θεωρία. Έτσι η γλωσσική διδασκαλία δεν θα αποτελεί πλέον αντικείμενο παθητικής αποδοχής, αλλά αντικείμενο διερεύνησης και ανακάλυψης.

Το Θεωρητικό μέρος θα συνοδεύεται από το Ασκησιακό μέρος το οποίο θα προτείνει ασκήσεις με μορφή παιχνιδιού για την αναπαραγωγή και αφομοίωση της διδαχθείσας ύλης.

Σε ότι αφορά την ενισχυτική διδασκαλία, το ΙΕΛ θα υλοποιήσει μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας προσαρμοσμένα στις ανάγκες παιδιών επαναπατρισθέντων ομογενών από την πρώην Σοβιετική Ένωση, αφ’ ενός μεν για να αμβλυνθούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο καθηγητής στην εκτέλεση του έργου του και αφ’ ετέρου για να εξισωθεί το επίπεδο γνώσεων των μαθητών που φοιτούν στις τάξεις του ελληνικού σχολείου.

Βασικός στόχος της σειράς των μαθημάτων είναι να αποκτήσει ο διδασκόμενος επικοινωνιακή επάρκεια, προφορική και γραπτή, δηλαδή να μπορεί να κατανοεί και να παράγει διαφόρους τύπους κειμένων που καλύπτουν πραγματικές ανάγκες επικοινωνίας, εντός και εκτός σχολείου. Η όλη προσέγγιση θα εστιάζεται στη χρήση της γλώσσας, αλλά και στη συνειδητοποίηση των μηχανισμών της. Το εκπαιδευτικό λογισμικό θα υποστηρίζεται από ελληνο-ρωσικό λεξικό για να μπορεί ο διδασκόμενος να λύνει άμεσα τις απορίες του σε επίπεδο λεξιλογίου.

Τα γλωσσικά φαινόμενα που θα διδάσκονται, θα καλύπτουν γλωσσικές αδυναμίες των συγκεκριμένων μαθητών που εμφανίζονται με μεγαλύτερη συχνότητα, σύμφωνα με τη στατιστική επεξεργασία των απαντήσεων στα ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από μαθητές και φιλολόγους.

Η προσέγγιση θα είναι κειμενοκεντρική. Το κείμενο ή ο διάλογος θα αναφέρεται σε πραγματική επικοινωνιακή κατάσταση, θα είναι εμπλουτισμένο με πλήθος εικόνων, ώστε να διευκολύνεται η εννοιολογική πρόσληψη και θα υπάρχουν παντού εκφωνήσεις από φυσικούς ομιλητές.

3) Εφαρμογές πολιτισμικών διερευνήσεων.

Στα πλαίσια της ανάπτυξης εργαλείων πολιτιστικής αναβάθμισης θα σχεδιασθεί και θα υλοποιηθεί περιβάλλον υποστήριξης ελεύθερης πρόσβασης σε πληροφορίες του διαδικτύου και υλικό (λίγες εκατοντάδες διευθύνσεις σε παγκόσμιο και όλες τις πρόσφορες διευθύνσεις σε ελληνικό επίπεδο με ελεγμένη εκπαιδευτική πληροφορία) σε θέματα τόσο για τέχνες (μουσική, ζωγραφική, χορός, θέατρο, κινηματογράφος), μουσεία και πολιτισμούς, περιβάλλον, θεσμούς, εθνική πολιτιστική κληρονομιά, όσο και για διασκέδαση (τουριστικές πληροφορίες, αθλητισμό), όπου ο μαθητής θα χρησιμοποιεί μέσω διερευνήσεων στα πλαίσια συνθετικών εργασιών.

Επιπλέον, για υποστήριξη των περιβαλλοντικών μελετών των μαθητών αλλά και την οργανωμένη πολιτιστική τους αναβάθμιση θα αναπτυχθούν 10 περίπου οργανωμένες διερευνήσεις με διάφορα αντικείμενα ευρύτερου πολιτιστικού περιεχομένου όπως ρύπανση του περιβάλλοντος, οικονομικοί-πολιτικοί-γεωγραφικοί συσχετισμοί του σύγχρονου κόσμου, εμπορικές συναλλαγές, σύγχρονα μεταφορικά μέσα, μέλλον στη χρήση των υδάτινων πόρων του πλανήτη, εμφάνιση των μεγαλουπόλεων και προβλήματα διαβίωσης, υπερπληθυσμιακή έκρηξη, ευρωπαϊκοί πολιτισμοί και η πορεία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, και θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού.

Οι διερευνήσεις αυτές θα έχουν τη μορφή των αντίστοιχων διερευνήσεων των τριών γνωστικών αντικειμένων που προαναφέρθηκαν αλλά θα είναι περισσότερο προσανατολισμένες στη χρήση του Internet ως μέσου άντλησης πληροφοριών για τη σύνταξη εκθέσεων/μελετών.

Στα πλαίσια της δραστηριότητας αυτής θα σχεδιασθεί και θα αναπτυχθεί δικτυακό λογισμικό υποστήριξης της

4) Εφαρμογές υποστήριξης διοίκησης.

Το λογισμικό, που θα υποστηρίζεται από ολοκληρωμένο προγραμματισμό εισαγωγής και αξιοποίησης από τα στελέχη της εκπαιδευτικής κοινότητας, θα εστιάζει στις ανάγκες οργάνωσης, διοίκησης και επικοινωνίας της σχολικής μονάδας. Το λογισμικό θα λειτουργεί στο τοπικό δίκτυο του σχολείου και θα διασυνδέεται με τις περιφερειακές διευθύνσεις και μέσω αυτών με τις Διευθύνσεις Σπουδών και Προσωπικού Β΄βάθμιας Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ. Ο σχεδιασμός του θα είναι μία “από τα κάτω προς τα πάνω” (bottom-up) προσέγγιση του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος της εκπαιδευτικής κοινότητας και εφόσον το ΥΠΕΠΘ το επιτρέψει θα αποτελεί επέκταση του πληροφοριακού συστήματος του ΥΠΕΠΘ στις σχολικές μονάδες.

5) Δικτυακές υπηρεσίες και υπηρεσίες διαδικτύου.

Στους κεντρικούς κόμβους του υπό κατασκευή δικτύου ITY (Πάτρα), ΠΙ (Αθήνα) και ΙΕΛ (Ξάνθη), θα εγκατασταθεί λογισμικό για την παροχή των ακόλουθων δικτυακών υπηρεσιών:

• Ανταλλαγή μηνυμάτων πολυμέσων μεταξύ των μαθητών (multimedia e-mail), μέσα από απλουστευμένα περιβάλλοντα και user-interfaces (κατάλληλα για τις στοχευόμενες ηλικίες). Το λογισμικό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου θα να συνεργάζεται άμεσα με το λογισμικό των διερευνήσεων.
• Ηλεκτρονικοί πίνακες ανακοινώσεων και συζητήσεων για διάφορα θέματα κοινού ενδιαφέροντος (bulletin boards, discussion lists).
• Θεματικές ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες για κοινή χρήση από όλα τα σχολεία που θα φιλοξενηθούν στους κεντρικούς κόμβους του δικτύου στο ITY (Πάτρα), ΠΙ (Αθήνα) και ΙΕΛ (Ξάνθη). Σε αυτές θα επεξεργάζεται και αρχειοθετείται εκπαιδευτικό υλικό είτε από τους φορείς υλοποίησης είτε από τα ίδια τα σχολεία (εργασίες παιδιών, εκθέσεις, στοιχεία τοπικού ενδιαφέροντος κλπ). Τέτοιες βιβλιοθήκες για παράδειγμα θα είναι συλλογή από δικτυακές παραπομπές (network links) σε ελληνικές πηγές του Internet (π.χ. εφημερίδες, οργανισμούς, συλλόγους ελλήνων του εξωτερικού κ.α.), ή σε άλλα δίκτυα σχολείων ανά την υφήλιο όπου θα μπορούσε κανείς να ενημερωθεί για τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, τον τρόπο χρήσης των υπολογιστικών τεχνολογιών στη σχολική διαδικασία κ.α.

Οι μαθητές θα μπορούν να δημιουργούν τις δικές τους παρουσιάσεις εστιασμένες σε θέματα του ενδιαφέροντός τους και να τις δημοσιοποιούν για κοινή χρήση. Π.χ. μια ομάδα μαθητών με ενδιαφέροντα για διαστημικές αποστολές θα μπορούσε να συλλέξει υλικό από διάφορες περιοχές του Internet, να το επεξεργαστεί και να συντάξει μια ξενάγηση στο αντικείμενο (περιλαμβάνοντας πιθανώς και μετάφραση κειμένων από ξένη γλώσσα στα Ελληνικά) για άλλες ομάδες παιδιών. Για ενασχόληση με τέτοιου είδους δραστηριότητες προβλέπεται να δημιουργηθούν στα πλαίσια του έργου ιδιαίτερα κίνητρα για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, όπως για παράδειγμα βράβευση των καλύτερων παρουσιάσεων. Επίσης, θα ενθαρρύνεται η on-line συμμετοχή σε σεμινάρια, συζητήσεις και διαλέξεις από απόσταση μέσω εικόνας και ήχου (πειραματισμός και αξιολόγηση) και θα διερευνηθούν μηχανισμοί φιλτραρίσματος της πρόσβασης σε ανεπιθύμητες πηγές του Internet.

Το ΙΤΥ έχει ήδη αναπτύξει εργαλεία ορθογραφικής διόρθωσης και συλλαβισμού καθώς και θησαυρό συνωνύμων, αντιθέτων, σχετικών λέξεων και σχετικών φράσεων της ελληνικής γλώσσας. Στα πλαίσια της ανάπτυξης του περιβάλλοντος υποστήριξης πολιτιστικών διερευνήσεων και βασικών δικτυακών υπηρεσιών το ΙΤΥ θα διαθέσει τα παραπάνω εργαλεία και θα τα διαμορφώσει κατάλληλα για το περιβάλλον δημιουργίας παρουσιάσεων και προσπέλασης του διαδικτύου.

English Page

Επιστροφή

Επιμέλεια Σελίδας: odysseasweb@cti.gr Hμερομηνία Τελευταίας Ενημέρωσης: 07/05/1998